Gebruik van Opemus-vergroter als "negatief-scanner"
Scannen met een (goedkope) scanner levert niet altijd de resultaten op die ik zou willen en kost veel, soms heel veel tijd.
Zeker bij wat oudere camera's met 6x6 of 6x9 rolfilms blijkt het lastig en is de kwaliteit ook niet 'je van het'. Vaak wordt de rand van een negatief niet automatisch herkend (op een flatbad-scanner), soms worden van de 3 negatieven in de houder er 2 herkend, soms alle 3 maar ook regelmatig maar 1 of 2; of 1 maar die bestaat dan uit delen van 2 negatieven...
Daarnaast al snel 20 minuten wachttijd (op automatische stand, met de hand duurt he snel nog langer) voor 1 negatiefstrook (en daarna weet je pas wat het resultaat is).
Daarom heb ik een paar in onbruik geraakte vergroters (deels) gecombineerd tot "negatief-scanner", tesamen met de digitale camera.
Het licht van de vergroter wordt dus door het negatief gestuurd naar de vergroter-lens (die als verkleinende lens werkt) naar de sensor van de digitale camera die de afbeelding omzet naar het negatieve of positieve (in de camera) beeld.
Het plaatsen van de negatieven in de negatiefhouder gaat makkelijk (is het immers op gemaakt, niet zoals bij een flatbad-scanner met plastic houdertjes), met lifeview-mode van de spielgelreflex-camera of door de zoeker is snel het beeld te bepalen en daarna is het klik-en-klaar.
Omdat de negatieven andere verhoudingen hebben, is op de computer enige nabewerking noodzakelijk; dat kan echter voor een groot deel met automatische scripting (bijv. met het programma bhatch ).
Mogelijkheden als auto-bracket en HDR zijn op het toestel natuurlijk direct te gebruiken.
De opstelling kan zowel vertikaal (zoals op deze onderstaande foto's), horizontaal met de camera boven of horizontaal met de lamp boven gebruikt worden. Doordat de uitlijning 'vast ligt' na het instellen en het systeem gesloten is, is het in zijn geheel te verplaatsen.
Zeker bij wat oudere camera's met 6x6 of 6x9 rolfilms blijkt het lastig en is de kwaliteit ook niet 'je van het'. Vaak wordt de rand van een negatief niet automatisch herkend (op een flatbad-scanner), soms worden van de 3 negatieven in de houder er 2 herkend, soms alle 3 maar ook regelmatig maar 1 of 2; of 1 maar die bestaat dan uit delen van 2 negatieven...
Daarnaast al snel 20 minuten wachttijd (op automatische stand, met de hand duurt he snel nog langer) voor 1 negatiefstrook (en daarna weet je pas wat het resultaat is).
Daarom heb ik een paar in onbruik geraakte vergroters (deels) gecombineerd tot "negatief-scanner", tesamen met de digitale camera.
Het licht van de vergroter wordt dus door het negatief gestuurd naar de vergroter-lens (die als verkleinende lens werkt) naar de sensor van de digitale camera die de afbeelding omzet naar het negatieve of positieve (in de camera) beeld.
Het plaatsen van de negatieven in de negatiefhouder gaat makkelijk (is het immers op gemaakt, niet zoals bij een flatbad-scanner met plastic houdertjes), met lifeview-mode van de spielgelreflex-camera of door de zoeker is snel het beeld te bepalen en daarna is het klik-en-klaar.
Omdat de negatieven andere verhoudingen hebben, is op de computer enige nabewerking noodzakelijk; dat kan echter voor een groot deel met automatische scripting (bijv. met het programma bhatch ).
Mogelijkheden als auto-bracket en HDR zijn op het toestel natuurlijk direct te gebruiken.
De opstelling kan zowel vertikaal (zoals op deze onderstaande foto's), horizontaal met de camera boven of horizontaal met de lamp boven gebruikt worden. Doordat de uitlijning 'vast ligt' na het instellen en het systeem gesloten is, is het in zijn geheel te verplaatsen.
Na het instellen wisselen van positie werkt niet goed, dan treden toch kleine verschillen op door het gewichtsverschil en klopt de focus niet meer.
Doordat de negatieven in de negatiefhouder vastgeklemd worden, maakt de richting niets uit. Diagonaal (bijv. schuin naar beneden) is ook geen probleem: alles blijft haaks op elkaar staan. |
Doordat de kolom van de vergroter vast staat, is het mogelijk om eenvoudig de hoogte te verstellen en dus de houding bij het scannen. Ik heb hem zo geplaatst dat de 'vergroter' gedeeltelijk naast de tafel hangt. Ik kan hem dus ook voor het werkgemak laag plaatsen (met de negatieven op handige handhoogte, net boven de tafel), dus een minder pijnlijke houding bij het scannen.
* De camera beneden aan het systeem hangen - na het focussen onder de tafel laten zakken - heeft als voordeel dat de warmte goed wegkan uit de vergroter en horizontaal gescand kan worden. Het focussen is nog wel vrij lastig zo vertikaal - naar boven kijken - maar na het instellen kan via de video-uitgang op een TV/computer beelscherm (computer met tv-kaart) gekeken worden met de lifeView mogelijkheid van het toestel. De weergave is dan ook direct groter dan op het kleine schermpje van de camera (c.a. 15´´ inplaats van 3´´). Handig bij grotere aantallen negatieven. * Verticaal werken (zie foto's): iets minder makkelijk om de negatieven door te laten lopen, maar focussen op ooghoogte te zetten, daarna toestel laten zakken en vrij goede houding. Handig voor een enkele film o.i.d. * Horizontaal plaatsen met de camera bovenaan. De warme lamp zit nu net als bij het systeem met een lichtbak onderaan, dat is minder gunstig omdat de warmte dan naar boven trekt. Focussen is wel makkelijker. Negatiefhouder 'op z'n kop' is geen probleem bij deze vergroters. |
Andere scanmethoden
Ik heb het scannen van negatieven ook op andere manieren geprobeert, zoals met een flatbedscanner als met het fotograferen met de negatieven op een lichtbak en de camera erboven.
Nadelen van:
Nadelen van:
Flatbedscanner
* Het scannen is een enorm werk; eerst natuurlijk de computer aan, juiste instellingen zien te doen (en veel werk met de muis). Dan de negatieven in strook (die moet ik dan bij de scanner die ik heb ook nog eens verknippen; past anders niet) op de juiste manier plaatsen in de plastic houdertjes, dan op de juiste plek en dan de klep dicht en dan pas verder in de software.
* Veel negatieven worden niet of niet juist gescand; bijvoorbeeld een half negatief of het hele negatief wordt niet gezien * Moeilijke houding, veel gepruts met de computer * Pas nadien zichtbaar hoe en wat * Langzaam (!) Voordat de eerste proef-resultaten op het scherm staan ben je al een hele tijd bezig, voordat je een hele film gescanned hebt... * STOF! Heel veel stof, een scanner lijkt wel een stofmagneet; elk beetje stof wat in de ruimte is komt of op het negatief, of op de plaat van de scanner, of op het verlichtingsplaatje boven in het deksel. * Vingers op glasplaat. Bij het wisselen van de negatiefhouder raak je snel per-ongeluk de glasplaat met als gevolg vinger-afdrukken en vet. * Ruimteverslindend, erg lastig. Flatbedscanner is een stuk groter dan A4-papier, naast de computer en toetsenbord moet er dus een plaats zijn voor de scanner. Omdat het deksel voor het plaatsen van de negatieven helemaal open moet, kan je hem ook niet onder het schuine dak of onder het bereau laten staan maar een grote plek op een tafel, in het bereik van de computer. * Blijvend afhankelijk van bepaalde software op de computer. Een aantal punten zullen bij mensen die goed kunnen lopen en staan en een grote bureau-ruimte hebben geen probleem zijn, bij mij (krap behuisd en loopproblematiek) wel. Na het scannen is de scanner weer wel vrij klein op te bergen in zijn doos en onder de tafel / in kast te plaatsen, alleen opnieuw uitpakken, installeren en aansluiten. |
Lichtbak met camera erboven (repro-statief)
Een andere manier is een lichtbak (horizontaal) met daar een negatief boven in een houdertje en een camera in een reproductie-statief; met de digitale camera kan je dan een foto maken van het negatief. Dit lijkt dus op de manier zoals ik het heb uitgevoert, echter ik had een paar nadelen
* Moeilijke houding: óf de camera is op goed bedienbare hoogte (en zichtbaar om te focussen), óf de tafel met de negatiefhouder. Als de tafel met camera compleet naar boven te schroeven is zoals bij de kolom van de vergroter is dat wel op te lossen maar dan wordt het erg lastig om het stil, stevig en op lijn op en neer te bewegen. Ik kreeg dit niet helemaal goed: als de tafel met negatiefhouder dan boven was, was blijkbaar door de bewegingen de camera uit focus geraakt, lag het negatief iets scheef, etc. (de meeste mensen zullen waarschijnlijk wisselen tussen staan en zitten) * Warmte van lichtbakje aan de onderkant kan niet goed weg. Als ik de vergroter-camera-combi met de lamp naar de onderkant laat staan heb ik hetzelfde probleem nog natuurlijk. Na een aantal scans is de lichtbak behoorlijk heet. Als de koel-ventilator aanstaat, nog meer stof-problemen. * Stof: het is een open systeem dus het stof uit de ruimte heeft alle kans om op de plaat, evt. filter, negatiefhouder en negatieven te komen. Nog meer stof dan met de negatieven in de flatbed-scanner. Zeker als de computer gebruikt wordt zit er al snel weer nieuw stof op de plaat. * Uitlijning. Als het helemaal netjes uitgelijnd is en er loopt iemand "langs" is het al niet meer helemaal uitgelijnd. Ik ben niet de enige in huis... Zelfs het door de straat rijden van een vrachtwagen of een flinke windstoot geeft problemen met de instelling (trilt te veel), maar het aan de kant schuiven om even schoon te maken, de tafel te gebruiken voor iets anders etc.: opnieuw alles evenwijdig van elkaar maken, uitlijnen, centreren, etc. * Als camera ergens anders voor gebruikt is, weer alles instellen (bij de vergroter-camera-systeem: opnieuw vastklikken op de vatting, scherpstelling controleren, meestal nog goed, dus snel klaar). * Grote 'sta in de weg'. Ook tijdens ongebruik niet even op te ruimen en weer terug te pakken. Heeft voor stabiliteit en de lichtbak een groot platform en ook een flinke hoogte. Past ook niet overal even goed onder (schuin) plafond daardoor. * Moeilijke houding bij focussen. Zelfs al is de camera laag geplaatst (en het negatief dus erg moeilijk te wisselen, bijna op de grond), moet je naar beneden kijken onder een moeilijke hoek om te kunnen focussen. Niet echt ideaal. * Gelijkmatige belichting erg moeilijk te krijgen. Dit zal ook wel afhankelijk zijn van het soort lichtbak. Ik heb gewoon een lichtbak waarmee je negatieven bekijkt (opaalglas met spaarlamp erachter). Kleinbeeld gaat redelijk maar groter formaat al snel ongelijkmatig. * Reflecties en schaduws worden mee-gefotografeerd. Zelfs het LED-je van de computer komt zichtbaar terug op sommige negatief-scans, als het zonnetje door het raam valt een flinke reflectie en soms meer of juist minder schaduw: de hele ruimte 'doet mee' want het is geen gesloten systeem. Met zwart papier eromeen beter maar is niet makkelijk om negatieven te wisselen. Op deze manier is wel zelf te bepalen wat je fotografeert en wordt er ook altijd wat opgenomen; dus ook alle negatieven zijn goed te plaatsen. Foto's zijn gewoon uit de camera te halen, dus onafhankelijk van type software. |
Hieronder enkele scans, niet de beste negatieven en bij scannen moet je feitelijk goed letten op stof (ook op de sensor van de camera). De negatieven zijn gemaat met een Agfa Billy camera, op 6x9 negatieven. De 'foto's' zijn met software automatisch omgezet in zwartwit positieven en later samengevoegd (2 of 3 opnames per 6x9 negatief) met panorama-software. Omdat de ontwikkeling van deze rol niet 100% goed ging, is het resultaat ook niet 100%; de flatbed-scanner maakt er helemaal niets bruikbaars van, maar de Opemus met de K-r dus wel.
De op deze manier gemaakte 'digitale afdrukken' geven in ieder geval duidelijk de mogelijkheden van het negatief weer: om met de normale vergroter af te drukken!
De op deze manier gemaakte 'digitale afdrukken' geven in ieder geval duidelijk de mogelijkheden van het negatief weer: om met de normale vergroter af te drukken!
Kleuren-negatieven
Kleuren is wat moeilijker dan ZwartWit omdat de kleuren-negatieven een gekleurde drager hebben. Deze drager is bij het 'omkeren van negatief naar positief' ook zichtbaar.
Daarnaast geeft de lamp in de vergroter ook een kleur die terug te zien is in de scan.
Met een kleuren-filter is dit op te lossen en met wat instellingen in de camera zijn negatieven ook goed te scannen.
De onderstaande scans zijn gemaakt - deels van films uit 2006 - met de K-r op 'levendig', een paar stops overbelicht t.o.v. de automatische lichtmeting en met de kleuren-omkering in het toestel zelf. Op de computer alleen een crop en een rescale, geen andere bewerkingen gedaan (digitaal bewerken kan dus ook verdere verbetering opleveren). De opnames zijn op kleinbeeld-negatieven gemaakt.
Daarnaast geeft de lamp in de vergroter ook een kleur die terug te zien is in de scan.
Met een kleuren-filter is dit op te lossen en met wat instellingen in de camera zijn negatieven ook goed te scannen.
De onderstaande scans zijn gemaakt - deels van films uit 2006 - met de K-r op 'levendig', een paar stops overbelicht t.o.v. de automatische lichtmeting en met de kleuren-omkering in het toestel zelf. Op de computer alleen een crop en een rescale, geen andere bewerkingen gedaan (digitaal bewerken kan dus ook verdere verbetering opleveren). De opnames zijn op kleinbeeld-negatieven gemaakt.
De kwaliteit van deze scans van dezelfde negatieven in vergelijk met een 'normale kleinbeeldscanner' is vele malen hoger, zeker in de niet verschaalde scans is meer detail te zien.
Hieronder ter vergelijk enkele opnames van hetzelfde optreden van Gjallarhorn op het Folklorefest in Krefeld in 2006; dezelfde film. Deze zijn bij de fotograaf professioneel ingescand. In de afgelopen 6 jaar zijn de negatieven duidelijk fysiek beschadigd, daar heeft originele scan geen last van gehad, toch zijn de nieuwe scans scherper en beter van kleur.
Klik op de scans voor een vergroting.
Hieronder ter vergelijk enkele opnames van hetzelfde optreden van Gjallarhorn op het Folklorefest in Krefeld in 2006; dezelfde film. Deze zijn bij de fotograaf professioneel ingescand. In de afgelopen 6 jaar zijn de negatieven duidelijk fysiek beschadigd, daar heeft originele scan geen last van gehad, toch zijn de nieuwe scans scherper en beter van kleur.
Klik op de scans voor een vergroting.
Nog een paar voorbeelden, kleinbeeld, inclusief flinke crops 'tot op de korrel'
Ik heb nog een paar opnames gemaakt van wat oudere negatieven, daarbij de methode nog iets aangepast.
* rescale naar 1024x .. punts
* opslaan als.
Voor de detailweergaves hier:
* opnieuw openen origineel
* crop
* opslaan als
Mijn idee is dat bij het uploaden naar deze site ook nog wat kwaliteit, scherpte en detail verloren gaat, en door het rescalen naar 1024 punts breed gaat er natuurlijk ook al detail verloren. Echter: in een hogere resolutie is de bij inzoomen verder alleen meer korrel van de film zichtbaar dus dat levert voor mij geen verdere winst op.
- Het uitgeknipte (gekregen) kleurenfilter (ook bij de ZwartWit-negatieven) gelegd bovenop de condensor, met een paar stukjes plakband aan de zijkant vastgeplakt. Als het filter vlak bij de negatieven ligt, is de structuur van de filter in de opnames terug te zien.
- De vergroterlamp vervangen door een LED-lamp (pharox o.i.d., niet bruikbaar om mee af te drukken op MC-papier) zodat er geen warmte ontstaat die een probleem kan zijn voor het filter.
- In dit geval van horizontale methode met de lampkop bovenaan gewerkt (negatieven liggen dus vlak in de houder)
- Vergroterlens: 2 stops gesloten. Gewerkt me de standaard 50mm vergrotingslens behorend bij de vergroter.
- De kleinbeeld-negatiefhouder van de Opemus gebruikt. Deze drukt de negatieven aan (zonder glas)
- Negatieven met de beeldzijde naar boven plaatsen om spiegelen te voorkomen.
- Scherpstellen met de hand op het beeld. De AutoFocus van de K-r is iets onscherp, waarschijnlijk stelt die scherp op de dragerlaag.
- Rekening houden met croppen nadien en hogere kwaliteitsdeel van de lens (niet de randjes); sensor is zo fijn dat voor de weergave tot op A4-formaat toch pixels moeten worden verschaald of gecropped.
- Whitebalance: op kunstlicht (gloeilampje in de K-r), niet op Automatisch
- Belichting: handmatig gecorrigeerd. Automatisch werkt niet goed; meestal onderbelicht (dus een te donker negatief, resulterend in een te licht positief). Handmatig instellen werkt het beste. Bij verkeerde instelling gaat veel detail verloren. Automatisch soms tot 3 stops verkeerde belichting bij deze opstelling. Schaduwcorrectie: aan (dus 200 ASA als laagste keuze mogelijk). Tijd meestal rond de 1/25 sec.
- JPG-kwaliteit: hoog, opname: maar op 10MP (hoger heeft geen zin). Resulteert in opnames van 3936x2624 pixels, c.a. 4 tot 6 MB JPG
- digitaal filter in de camera om van negatief een positief te maken (resultaat verschijnt direct op scherm en belichting na te kijken)
- Bij de kleuren-negatieven gekozen voor iets fellere kleuren, bij ZW direct in de camera naar ZW laten converteren.
- Negatief voor negatief opnemen, evt. belichting corrigeren en volgende. Is snel door te schuiven (LV via monitor computer)
- Na afloop kaartje uit camera in computer en de volgende behandelingen (en nee, echt niet meer gedaan)
* rescale naar 1024x .. punts
* opslaan als.
Voor de detailweergaves hier:
* opnieuw openen origineel
* crop
* opslaan als
Mijn idee is dat bij het uploaden naar deze site ook nog wat kwaliteit, scherpte en detail verloren gaat, en door het rescalen naar 1024 punts breed gaat er natuurlijk ook al detail verloren. Echter: in een hogere resolutie is de bij inzoomen verder alleen meer korrel van de film zichtbaar dus dat levert voor mij geen verdere winst op.