Beperkende Factoren bij af-fotograferen en scannen van negatieven
Voor het af-fotograferen, maar ook voor het scannen zijn er een aantal beperkende factoren die de kwaliteit bepalen.
Ik noem bijvoorbeeld
Al deze factoren bepalen uiteindelijk het resultaat van de scan en als er ergens iets minder goed is, is het eindresultaat hier ook naar. Zowel de kostprijs als de tijd spelen daarin natuurlijk ook een grote rol en wat de wensen zijn.
Ik noem bijvoorbeeld
- Kwaliteit lens, voor het doel van de opname geschikt?
- Kwaliteit opname (en fotograaf)
- Type film
- Ontwikkeling film
- Bij af-fotograferen: kwaliteit (macro-)lens, filters en lamp
- stabiliteit systeem
- kwaliteit en instellingen camera
- computer, type en software
- tijd
Al deze factoren bepalen uiteindelijk het resultaat van de scan en als er ergens iets minder goed is, is het eindresultaat hier ook naar. Zowel de kostprijs als de tijd spelen daarin natuurlijk ook een grote rol en wat de wensen zijn.
Kwaliteit opname-lens
Belangrijk is de kwaliteit van de opname-lens en of deze geschikt is voor het type opname en het doel. Dit geldt natuurlijk zowel voor analoog als voor digitaal fotograferen.
Bij crop-camera's wordt vaak gebruik gemaakt van een kleinere uitsnede van de lens zodat de mindere delen van de lens niet gebruikt worden, bij "full-frame" zoals bij analoog vaker het geval is, is de kwaliteit vaker aan de randen zichtbaar.
Het mag duidelijk zijn (ik probeer hier binnenkort een voorbeeld te zetten) dat een opname die gemaakt is met een goede 500 mm lens een stuk betere kwaliteit oplevert dan dezelfde opname gemaakt met een 35-80 zoomlens met 3 2x teleconverters ertussen. Zelf heb ik geen top-kwaliteit lenzen, maar zelfs hierin is een groot verschil te zien.
Als de lens bij de opname van matige tot slechte kwaliteit zorgt, heeft het geen zin om op top-kwaliteit het negatief af te scannen, het resultaat wordt er niet (veel) beter van.
Ander voorbeeld: de vaste lens op de Flexaret IV is veel scherper dan die op de Lubitel 2. Zeker buiten het centrum van het negatief is het verschil in kwaliteit goed te zien.
Voor een opname met de Flexaret loont het dus eerder de moeite om meer aandacht te schenken aan het af-fotograferen dan bij de Lubitel.
Met nog betere lenzen zal het nog eerder lonen (afhankelijk ook van de andere factoren) om meer tijd aan het scannen te besteden, tenminste als het nodig is om een hogere kwaliteit aan het einde van het traject te hebben.
Belangrijk is de kwaliteit van de opname-lens en of deze geschikt is voor het type opname en het doel. Dit geldt natuurlijk zowel voor analoog als voor digitaal fotograferen.
Bij crop-camera's wordt vaak gebruik gemaakt van een kleinere uitsnede van de lens zodat de mindere delen van de lens niet gebruikt worden, bij "full-frame" zoals bij analoog vaker het geval is, is de kwaliteit vaker aan de randen zichtbaar.
Het mag duidelijk zijn (ik probeer hier binnenkort een voorbeeld te zetten) dat een opname die gemaakt is met een goede 500 mm lens een stuk betere kwaliteit oplevert dan dezelfde opname gemaakt met een 35-80 zoomlens met 3 2x teleconverters ertussen. Zelf heb ik geen top-kwaliteit lenzen, maar zelfs hierin is een groot verschil te zien.
Als de lens bij de opname van matige tot slechte kwaliteit zorgt, heeft het geen zin om op top-kwaliteit het negatief af te scannen, het resultaat wordt er niet (veel) beter van.
Ander voorbeeld: de vaste lens op de Flexaret IV is veel scherper dan die op de Lubitel 2. Zeker buiten het centrum van het negatief is het verschil in kwaliteit goed te zien.
Voor een opname met de Flexaret loont het dus eerder de moeite om meer aandacht te schenken aan het af-fotograferen dan bij de Lubitel.
Met nog betere lenzen zal het nog eerder lonen (afhankelijk ook van de andere factoren) om meer tijd aan het scannen te besteden, tenminste als het nodig is om een hogere kwaliteit aan het einde van het traject te hebben.
Kwaliteit opname (en fotograaf)
Spreekt voor zich. Als de camera bewogen is en sterk onderbelicht wordt gefotografeerd, is de eind-kwaliteit ook minder.
Daarbij speelt de kwaliteit en staat van camera en lens ook een belangrijke rol (zeker bij analoog): als er lichtlekken zijn en het negatief al belicht is zonder te fotograferen zal dit zeker ook merkbaar zijn.
Spreekt voor zich. Als de camera bewogen is en sterk onderbelicht wordt gefotografeerd, is de eind-kwaliteit ook minder.
Daarbij speelt de kwaliteit en staat van camera en lens ook een belangrijke rol (zeker bij analoog): als er lichtlekken zijn en het negatief al belicht is zonder te fotograferen zal dit zeker ook merkbaar zijn.
Type film
Dit heeft vaak een belangrijke invloed op het eindresultaat.
Als ik kies voor een film met veel korrel, zal dit sneller zichtbaar zijn als een film met minder korrel.
Een Kentmere 100 belicht en ontwikkelt op 800 ASA geeft een minder mooi eindresultaat dan een T-max 100 op 100 ASA belicht en ontwikkelt.
Als de omstandigheden echter maken dat gekozen moet worden voor de Kentmere 100 op 800 ASA, is dat toch een betere keuze dan helemaal niets.
Ik kies voor ZW meestal voor de RPX-films en vaak in RPX-400 op 400, 800 of 1600 ASA.
Dit heeft vaak een belangrijke invloed op het eindresultaat.
Als ik kies voor een film met veel korrel, zal dit sneller zichtbaar zijn als een film met minder korrel.
Een Kentmere 100 belicht en ontwikkelt op 800 ASA geeft een minder mooi eindresultaat dan een T-max 100 op 100 ASA belicht en ontwikkelt.
Als de omstandigheden echter maken dat gekozen moet worden voor de Kentmere 100 op 800 ASA, is dat toch een betere keuze dan helemaal niets.
Ik kies voor ZW meestal voor de RPX-films en vaak in RPX-400 op 400, 800 of 1600 ASA.
Ontwikkeling film
Ook een heel belangrijk aspect voor de korrel-vorming en contrast.
Kies ik met mijn RPX-400 film voor ontwikkeling op 1600 ASA (want op die manier belicht), en ontwikkelt met D74 ontwikkelaar, is duidelijk een korrel zichtbaar en minder mooi contrast. Ontwikkel ik dezelfde film met de speciaal voor dit doel ontwikkelde RPX-D ontwikkelaar, is het resultaat al veel beter.
Probeer ik met Rodinal hetzelfde resultaat te bereiken, dat lukt dus echt niet.
De keuze voor ontwikkelaar, ontwikkelmethode en film is dan ook afhankelijk van het gewenste doel en resultaat.
Ik ontwikkel voor afdrukken onder de vergroter en wel een Opemus vergroter of Axomat vergroter. De film die ik daarvoor ontwikkel is misschien voor het scannen minder optimaal, een film die ik optimaal ontwikkel voor het scannen is minder goed bruikbaar voor het afdrukken met mijn vergroter.
Contrast, details, scherpte, korrel, allemaal factoren die een rol spelen.
Bij het af-fotograferen zit ik met de ontwikkeling een beetje dichter bij wat ik moet doen voor optimale resultaten met de vergroter dan met de scanner. Voor mijn doel is het dus beter te ontwikkelen voor afdrukken in de vergroter en af te fotograferen dan te ontwikkelen voor de scanner.
Ook een heel belangrijk aspect voor de korrel-vorming en contrast.
Kies ik met mijn RPX-400 film voor ontwikkeling op 1600 ASA (want op die manier belicht), en ontwikkelt met D74 ontwikkelaar, is duidelijk een korrel zichtbaar en minder mooi contrast. Ontwikkel ik dezelfde film met de speciaal voor dit doel ontwikkelde RPX-D ontwikkelaar, is het resultaat al veel beter.
Probeer ik met Rodinal hetzelfde resultaat te bereiken, dat lukt dus echt niet.
De keuze voor ontwikkelaar, ontwikkelmethode en film is dan ook afhankelijk van het gewenste doel en resultaat.
Ik ontwikkel voor afdrukken onder de vergroter en wel een Opemus vergroter of Axomat vergroter. De film die ik daarvoor ontwikkel is misschien voor het scannen minder optimaal, een film die ik optimaal ontwikkel voor het scannen is minder goed bruikbaar voor het afdrukken met mijn vergroter.
Contrast, details, scherpte, korrel, allemaal factoren die een rol spelen.
Bij het af-fotograferen zit ik met de ontwikkeling een beetje dichter bij wat ik moet doen voor optimale resultaten met de vergroter dan met de scanner. Voor mijn doel is het dus beter te ontwikkelen voor afdrukken in de vergroter en af te fotograferen dan te ontwikkelen voor de scanner.
Bij af-fotograferen: kwaliteit (macro-)lens, filters en lamp
Bij het af-fotograferen (bijvoorbeeld in mijn Opemus-Axomat-PentaxDSLR-combinatie ), gaan de lens, de filters en de gebruikte lamp een belangrijke rol spelen op het eind-resultaat wat haalbaar is.
Mogelijk is dat zelfs de compensatie die voor de vergroterlens van belang is voor de grotere afstand bij vergroten van negatieven op papier in dit geval negatief uitwerkt, maar in ieder geval heeft de vergroterlens, 50mm die standaard bij de Opemus geleverd werd kwaliteitsverlies aan de randen. Bij het vergroten op papier is dit niet eens zichtbaar, maar bij het af-fotograferen met de DSLR in hoge resolutie is dit wel merkbaar bij grote vergrotingen.
Door iets minder ver in te zoomen valt het slechtste deel buiten het negatief en is het minder hinderlijk.
Wel gebruik ik hierdoor niet het hele oppervlakte van de sensor (overigens ook niet mogelijk vanwege de verschillende verhoudingen tussen film en APS-C-sensor) wat het aantal gebruikte pixels beperkt.
Als ik een detail uit een negatief uit wil vergroten, kan ik net als in de DOKA ook inzoomen op een deel van het negatief en de hele sensor vullen. Dan is op hogere resolutie het kwaliteitsverschil tussen centrum en randen te zien.
Met een betere (duurdere) vergroterlens of macrolens is dat verschil op te vangen.
Voor mijn doel (weergave op scherm) voldoet de standaard lens echter volledig.
Filters: deze heb ik gekregen voor kleur. De juiste filter zoeken bij de film (kleur) en de verdeling in licht moet egaal zijn.
Ik heb de filters tussen lamp en condensor liggen en wordt daardoor goed verdeeld. Eventueel is het opaalglas van de condensor nog te plaatsen net als bij het vergroten, dit geeft een zachtere 'scan' als gevolg. Bij scans op hogere resolutie zal het filter zeker invloed hebben op het resultaat.
Lamp: belangrijk is een gelijkmatige lichtbron. Een vergroterlamp geeft deze wel, een 'huishoudpeertje' niet. Ik heb een goede LED-lamp in gebruik (bij vergroten op papier waardeloos) die gelijkmatig licht geeft. Natuurlijk plaatsen op de juiste hoogte t.o.v. de condensor.
Een beetje langer belichten geeft niet, het is namelijk een statische opstelling.
Bij het af-fotograferen (bijvoorbeeld in mijn Opemus-Axomat-PentaxDSLR-combinatie ), gaan de lens, de filters en de gebruikte lamp een belangrijke rol spelen op het eind-resultaat wat haalbaar is.
Mogelijk is dat zelfs de compensatie die voor de vergroterlens van belang is voor de grotere afstand bij vergroten van negatieven op papier in dit geval negatief uitwerkt, maar in ieder geval heeft de vergroterlens, 50mm die standaard bij de Opemus geleverd werd kwaliteitsverlies aan de randen. Bij het vergroten op papier is dit niet eens zichtbaar, maar bij het af-fotograferen met de DSLR in hoge resolutie is dit wel merkbaar bij grote vergrotingen.
Door iets minder ver in te zoomen valt het slechtste deel buiten het negatief en is het minder hinderlijk.
Wel gebruik ik hierdoor niet het hele oppervlakte van de sensor (overigens ook niet mogelijk vanwege de verschillende verhoudingen tussen film en APS-C-sensor) wat het aantal gebruikte pixels beperkt.
Als ik een detail uit een negatief uit wil vergroten, kan ik net als in de DOKA ook inzoomen op een deel van het negatief en de hele sensor vullen. Dan is op hogere resolutie het kwaliteitsverschil tussen centrum en randen te zien.
Met een betere (duurdere) vergroterlens of macrolens is dat verschil op te vangen.
Voor mijn doel (weergave op scherm) voldoet de standaard lens echter volledig.
Filters: deze heb ik gekregen voor kleur. De juiste filter zoeken bij de film (kleur) en de verdeling in licht moet egaal zijn.
Ik heb de filters tussen lamp en condensor liggen en wordt daardoor goed verdeeld. Eventueel is het opaalglas van de condensor nog te plaatsen net als bij het vergroten, dit geeft een zachtere 'scan' als gevolg. Bij scans op hogere resolutie zal het filter zeker invloed hebben op het resultaat.
Lamp: belangrijk is een gelijkmatige lichtbron. Een vergroterlamp geeft deze wel, een 'huishoudpeertje' niet. Ik heb een goede LED-lamp in gebruik (bij vergroten op papier waardeloos) die gelijkmatig licht geeft. Natuurlijk plaatsen op de juiste hoogte t.o.v. de condensor.
Een beetje langer belichten geeft niet, het is namelijk een statische opstelling.